Beklenmedik bir telefon geldiğinde, geç kalan biri olduğunda ya da iş yerinde yöneticiden bir geri bildirim alınmadığında… Zihin, çoğu zaman bu boşlukları “ya olumsuz bir şey olduysa?” ile doldurur. Olasılık değil, felaket senaryosu devreye girer.

Bu sadece kişisel bir özellik değil; beynin belirsizlik karşısında kontrol arayışıyla verdiği evrensel bir tepkidir. Zihin, netlik arar. Belirsizlik olduğunda, olumsuzu varsaymak daha güvenli gibi gelir.

Beynin Tehlike Alarmı: Amigdala

Bu düşünsel yönelimin temelinde beynimizin alarm sistemi sayılabilecek bir yapı yer alır: Amigdala. Tehlike algısıyla çalışan bu yapı, çevrede tehdit olasılığı sezdiğinde tüm bedeni uyarır. Sorun şu ki, günümüzün tehditleri çoğu zaman fiziksel değil; sosyal ya da duygusal. Bir mesajın geç gelmesi ya da bir toplantıda söylenen bir cümle bile tetikleyici olabilir.

“Ya Kötü Bir Şey Olursa?” Düşüncesi Nereden Gelir?

Zihin bazen yaşanan bir olayın ardından, bazen de sadece olasılığı nedeniyle en olumsuz ihtimali gündeme getirir. Bu durum “felaketleştirme” olarak adlandırılır. Örneğin bir projede eksik yapılan küçük bir detay, tüm emeğin boşa gideceği ya da kimsenin bir daha güvenmeyeceği düşüncesini tetikleyebilir. Bu tür bilişsel çarpıtmalar, özellikle kaygı bozukluklarında daha belirgin hâle gelebilir.

Kaygı Her Zaman Olumsuz mu?

Kaygı, tehlikeyi önceden sezmek ve hazırlıklı olmak için gelişmiş bir mekanizmadır. Ancak sürekli olarak en kötüye odaklanmak, zihni ve bedeni sürekli tetikte tutar. Bu da zamanla tükenmişlik, gerginlik, uyku problemleri ya da ilişkilerde mesafe yaratabilir.

Psikoterapi Bu Süreci Nasıl Destekler?

Zihnin bu otomatik işleyişi fark edildiğinde, ona daha farklı bir yerden bakmak mümkün olur. Psikoterapi; kişinin düşüncelerini bastırmadan, olduğu gibi gözlemlemesini, kaygının dilini tanımasını ve ihtiyacına kulak vermesini destekler. Birey merkezli yaklaşımlar, yargılayıcı olmayan bir ilişki alanı sunarak zihnin karmaşasına karşı daha şefkatli bir bakış geliştirilmesine katkı sağlar.

                                                                                                                                                     Psikolog Nehir Uludağ